Acetone là thành phần của một loạt sản phẩm tiêu dùng khác nhau, từ dược liệu, mỹ phẩm đến thực phẩm chưa và đã qua chế biến, là hóa chất rất quen thuộc với chị em phục nữ với vai trò là một dung dịch gần như không thể thiếu khi làm đẹp móng. Vậy bạn đã biết gì về chất này. Bài viết dưới đây có thể sẽ giúp bạn thêm những điều về Acetone là gì? Hóa chất này có tính chất và ứng dụng như thế nào?
[toc]Acetone là gì?
Acetone hay axeton còn được gọi là Dimethyl Formadehyde, là một hợp chất hữu cơ, có công thức là (CH3)2CO. Axeton là một chất lỏng dễ cháy, không màu, bay hơi nhanh mùi đặc trưng.
Axeton tan trong nước và là dung môi chủ yếu dùng để làm sạch trong phòng thí nghiệm, đồng thời là một chất dùng để tổng hợp các chất hữu cơ và còn được sử dụng trong các thành phần hoạt chất của sơn móng tay.
Acetone được tổng hợp trong phòng thí nghiệm nhưng cũng có ở thiên nhiên như trong không khí, nước uống, ruộng đất.
Trong cơ thể con người acetone được sản xuất và thải ra thông qua quá trình trao đổi chất và thường có trong máu và nước tiểu: được tạo ra từ các cơ quan và quá trình chuyển hóa thực phẩm và được nước tiểu thải ra ngoài. Nếu axeton không được đào thải vì một lý do nào đó thì có thể gây choáng do khi axít của máu lên cao.
Các phương pháp sản xuất Acetone hiện nay
- Axeton được sản xuất trực tiếp hoặc gián tiếp từ propen
- Sản xuất trực tiếp bằng cách oxi hóa hay hidro hóa propen, sinh ra 2 - propanol (isopropanol) và khi được oxi hóa isoprropanol sẽ được axeton
- Đôi khi được sản xuất dưới dạng sản phẩm phụ của công nghiệp chưng cất
Acetone được sử dụng trong những mục đích nào?
1. Trong công nghiệp
a. Sử dụng làm dung môi
- Aceton là một trong những dung môi công nghiệp phổ biến, được dùng nhiều trong sản xuất chất dẻo, nhựa, plastic, sản xuất sơn,… Đồng thời còn được sử dụng làm dung môi trong sản xuất dược phẩm , là thành phần tá dược trong một số loại thuốc. Đặc biệt còn là dung môi cho cao su tổng hợp, acrylic, nitrocellulose và nhiều ngành công nghiệp khác
- Axeton là một dung môi tốt cho nhựa và một số sợi tổng hợp. Axeton được dùng để pha loãng nhựa polieste, được sử dụng trong các chất tẩy rửa, dụng cụ làm sạch. Dùng để pha keo epoxy 2 thành phần trước khi đóng rắn và được sử dụng như một trong những thành phần dễ bay hơi của một số loại sơn và vecni. Như một chất tẩy nhờn nặng, axeton rất hữu ích trong việc làm sạch kim loại trước khi sơn và cũng đê loại bỏ nhựa thông sau khi hàn xong
- Sử dụng làm dung môi trong công nghiệp dược phẩm, là thành phần tá dược trong một số loại thuốc, và để sản xuất rượu biến tính
- Mặc dù dễ cháy, axeton được sử dụng rộng rãi như một dung môi để vận chuyển và lưu trữ axetilen, vì chất này khi chịu áp suất lớn dưới dạng hợp chất tinh khiết sẽ không an toàn. Các thùng chứa bao giờ cũng chứa axetilen được hòa tan trong axeton. Một lít axeton có thể hòa tan khoảng 250 lít axetilen.
b. Hóa chất trung gian
- Axeton dùng để tổng hợp metyl metacrilat
- Tổng hợp bisphenol A
2. Trong phòng thí nghiệm
Được sử dụng như một dung môi cực aprotic trong rất nhiều phản ứng hữu cơ. Do giá thành thấp và dễ bay hơi, dung môi axeton được sử dụng rộng rãi để làm chất tẩy rửa vật dụng thủy tinh trong phòng thí nhiệm.
3. Trong y dược và kỹ thuật làm đẹp
- Đây là một hóa chất rất thông dụng trong nhiều ngành kỹ nghệ và nghề làm móng. Nó được sử dụng nhiều trong các thuốc và kỹ thuật làm đẹp nói chung và được xếp loại là phụ gia thực phẩm và đóng gói, bảo quản thực phẩm
- Axeton còn thường được dùng để lột da bằng hóa chất
- Là thành phần chính trong các chất tẩy rửa sơn móng tay, chất tẩy keo siêu dính và chất tẩy cho đồ gốm sứ, thủy tinh
- Ngoài ra nó còn được sử dụng trong in ấn nghệ thuật
Acetone có gây hại không?
Mặc dù axeton có rất nhiều công dụng nhưng tác hại của nó cũng không ít.
Acetone trong đất, nước vô hại do bị biến đổi rất nhanh vì được các vi sinh vật chuyển biến chúng ra các hợp chất khác nhưng khi kết hợp với chất khác như hydogen peroxide, chloroform thì axeton trở thành có hại.
Acetone sẽ được gan chuyển hóa thành các sản phẩm vô hại và có thể trở thành năng lượng cung cấp cho cơ thể chỉ khi có một lượng acetone nhỏ. Tuy nhiên, nếu lượng lớn axeton xâm nhập vào cơ thể, sẽ gây ra những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe như ói mửa, nặng hơn có thể ói ra máu.
Với mắt khi bị dung dịch này bắn vào sẽ gây cay mắt, tổn thương giác mạc nhưng thường sẽ lành sau vài ngày. Nếu tiếp xúc trong thời gian dài có thế làm giác mạc bị đục tạm thời hoặc vĩnh viễn. Khi uống hoặc hít phải hơi acetone có thể dẫn đến niêm mạc họng bị kích thích, sưng, ngửi mùi acetone lâu ngày sẽ gây tổn thương niêm mạc mũi, suy yếu hệ hô hấp và khó thở. Nếu bị ngộ độc acetone, nhịp tim sẽ đập rất nhanh và huyết áp giảm đáng kế.
Nhiễm độc acetone thì thần kinh trung ương giảm hoạt động, bệnh nhân thấy buồn ngủ, cử động không phối hợ, thân thể chuyển động liên tục và có thể bị hôn mê. Nó có thể gây khó thở, nhịp thở chậm, hơi thở yếu, ngứa phế quản.
Đặc tính nguy hiểm của Acetone là bắt lửa nhanh gây cháy nổ nên khi sử dụng, bảo quản phải để xa nguồn nhiệt, tránh ánh nắng chiếu vào trực tiếp, cùng với tính chất dễ bay hơi nên phải bảo quản trong các vận dụng kín, không để không khí lọt vào.
Biện pháp phòng ngừa khi sử dụng Acetone
Hóa chất này đã được nghiên cứu rộng rãi và thường được công nhận là có độc tính cấp tính và mãn tính thấp nếu bị uống hay hít vào vì vậy, khi cần tiếp xúc với hóa chất này, để bảo vệ sức khỏe chúng ta cần có những biện pháp phòng ngừa:
- Nếu được hãy cố gắng hạn chế tiếp xúc và hít hóa chất này
- Nếu công việc của bạn cần phải thường xuyên tiếp xúc thì cần trang bị các đồ bảo hộ: mặc áo dài tay, đeo khẩu trang y tế, mang kính bảo hộ,..
- Cần để sản phẩm ở nơi khô ráo, tháng mát, tránh xa tầm tay trẻ em
- Tránh xa các nguồn dễ cháy, tránh ánh nắng trực tiếp
Một số biện pháp sơ cứu khi ngộ độc khí Acetone
- Khi acetone tiếp xúc với mắt: cần phải kiểm tra, rửa ngay với nước trong vòng 15 phút nếu có kính áp tròng cần lấy ra ngay và tới gặp bác sĩ chuyên khoa.
-Nếu tiếp xúc với da cần rửa bằng xà phòng và nước, thay quần áo bị nhiễm bẩn, gặp bác sĩ chuyên khoa nếu có các kích ứng. Phải rửa ngay với xà phòng khử trùng và bôi kem sát khuẩn trong trường hợp da bị tôn thương nghiêm trọng.
- Cần nới lỏng quần áo, cổ áo, thắt lưng; gọi cấp cứu, thực hiện hô hấp nhân tạo khi nạn nhân ngừng thở trong trường hợp hít axeton vào.
- Khi có người nuốt phải axeton phải gọi cấp cứu không để nạn nhân nôn mửa, không sử dụng miệng để hô hấp nhân tạo đồng thời nới lỏng quần áo, thắt lưng,…
Trên đây là một số thông tin về tính chất, công dụng,.. của acetone, hy vọng qua bài viết này bạn có thể hiểu thêm cũng như có cách sử dụng acetone một cách an toàn, hiệu quả.
