KRX là gì? Tại sao mọi nhà đầu tư đều quan tâm?
KRX là hệ thống công nghệ thông tin quản lý và điều hành giao dịch trên TTCK Việt Nam, được Sở GDCK TP.HCM (HOSE) ký kết với Sở GDCK Hàn Quốc vào năm 2012. Dự kiến hệ thống này sẽ được đưa vào hoạt động vào đầu tháng 5/2024.
Trước đây, hệ thống công nghệ được sử dụng ở thị trường Việt Nam được mua và chuyển giao từ Thái Lan. Hệ thống này đã cũ và thường xuyên gặp vấn đề, đỉnh điểm là vào giữa năm 2021, hệ thống thường xuyên bị nghẽn lệnh do chỉ có thể tiếp nhận khoảng 900.000 lệnh, trong khi thị trường đang ở giai đoạn bùng nổ.
Lúc đó, Công ty Hệ thống thông tin FPT (FPT IS) đã đưa ra giải pháp thay thế tạm thời hệ thống của Thái Lan trong khi chờ triển khai KRX. Hệ thống của FPT đã nâng số lệnh tiếp nhận được lên khoảng 2 - 3 triệu lệnh mỗi ngày, tạm thời giải quyết được vấn đề nghẽn lệnh. Ngoài ra thời gian thanh toán cũng giảm từ T+3 còn T+2,5.
Theo kế hoạch, hệ thống KRX đang được các Sở giao dịch chứng khoán cùng các công ty chứng khoán thành viên hoàn thành công tác chuẩn bị hệ thống để “go-live” vào ngày 2/5/2024, sau đó sẽ chính thức vận hành.
Hệ thống KRX sẽ đem lại lợi ích gì cho thị trường và nhà đầu tư?
Việc triển khai KRX đang được coi là mục tiêu lớn với thị trường chứng khoán trong nước vì hứa hẹn mang lại hàng loạt thay đổi tích cực cho thị trường. Các tính năng cơ bản của hệ thống KRX sẽ được triển khai trước. Các tính năng đầy đủ của hệ thống sẽ được từng bước triển khai theo lộ trình của cơ quan quản lý.
Thứ nhất, giảm thời gian thanh toán
Giao dịch trong ngày (T+0) cho phép nhà đầu tư mua và bán cổ phiếu liên tục ngay trong ngày trên thị trường chứng khoán cơ sở. Đây là hoạt động hiện chỉ có trên thị trường chứng khoán phái sinh. Nghiệp vụ này dự kiến sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam cải thiện về thanh khoản.
Hệ thống KRX được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian thanh toán một cách đáng kể, từ T+2,5 với hệ thống hiện tại về T+0, đồng nghĩa với việc cho phép nhà đầu tư thực hiện giao dịch trong ngày.
Cho phép nhà đầu tư dễ dàng hơn trong việc luân chuyển dòng tiền giữa thị trường phái sinh và thị trường cơ sở. Ngoài ra, giao dịch T+0 sẽ giúp kéo một lượng tiền lớn từ thị trường chứng khoán phái sinh quay trở lại thị trường chứng khoán cơ sở.
Thứ hai, nghiệp vụ bán khống (short-selling)
Cho phép nhà đầu tư vay mượn cổ phiếu và thực thi bán khống nhằm bảo vệ danh mục hoặc tìm kiếm lợi nhuận khi cổ phiếu có định giá quá cao. Bán khống được đánh giá là một phần không thể thiếu giúp tăng thanh khoản và tính ổn định nói chung của các thị trường chứng khoán phát triển. Dự kiến đây sẽ là nghiệp vụ được rất nhiều nhà đầu tư trong nước chờ đợi.
Thứ ba, phân tán rủi ro
Hiện tại sản phẩm phái sinh với khả năng giao dịch T+0 mới chỉ có Hợp đồng tương lai của chỉ số VN30, khi dòng tiền tập trung một sản phẩm phái sinh như vậy rõ ràng sẽ khiến rủi ro biến động ở sản phẩm này trở nên rất lớn.
Do đó, khi có thêm nhiều sản phẩm, cộng với thị trường cơ sở cũng được giao dịch T+0 sẽ giúp dòng tiền đầu cơ có nhiều sự lựa chọn hơn, hạn chế tập trung rủi ro cùng một chỗ, khiến thị trường bị “méo mó”.
Thứ tư, tăng thanh khoản cho thị trường
Các nghiệp vụ T+0, ký quỹ, bán khống… và sự xuất hiện thêm nhiều sản phẩm chứng khoán để phù hợp với khẩu vị của nhiều nhà đầu tư sẽ giúp thanh khoản toàn thị trường tăng lên, phản ánh rõ ràng hơn các biến động kinh tế.
Theo dự báo từ giới chuyên gia, thanh khoản khớp lệnh trong phiên có thể lên tới 4 tỷ USD, tương đương với mốc xấp xỉ 96 nghìn tỷ đồng mỗi phiên, gấp từ ít nhất 5 lần so với mốc khớp lệnh hiện tại.
Thứ năm, tạo đà cho các sản phẩm mới
Bên cạnh đó, việc triển khai hệ thống KRX sẽ còn giúp rút ngắn thời gian thanh toán, triển khai thêm các hợp đồng quyền chọn (option contract)…
Đáng chú ý, việc triển khai hệ thống KRX có thể thúc đẩy giao dịch thuật toán - sử dụng chương trình máy tính để thực hiện giao dịch hoàn toàn tự động theo thuật toán giao dịch được lập trình sẵn, như: lướt sóng siêu ngắn (Scalping), giao dịch theo cặp (Pair trading) hay giao dịch lưới (Grid).
Sự đa dạng của các sản phẩm tài chính được cung cấp trên TTCK sẽ giúp thu hút nhiều hơn nữa các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế cũng như vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII), đồng thời cung cấp cho nhà đầu tư thêm các công cụ để tìm kiếm lợi nhuận cũng như phòng vệ rủi ro trong cả xu hướng tăng và giảm của thị trường.
Thứ sáu, hỗ trợ cho việc nâng hạng thị trường
Việc vận hành hệ thống KRX là điều kiện cần và sự xuất hiện của cơ chế thanh toán bù trừ trung tâm (CCP) là điều kiện đủ để các giao dịch này được thực hiện và kiểm soát rủi ro về mặt thanh toán, trong trường hợp giao dịch không được thực hiện. Đây là một điều kiện trong việc đánh giá nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam theo chuẩn FTSE Russell và thị trường trong nước đang bị coi là có hạn chế vấn đề này.
Theo đánh giá của nhiều chuyên gia chứng khoán, việc triển khai hệ thống KRX tạo tiền đề giải quyết các nút thắt hiện nay của thị trường chứng khoán Việt Nam, để tiến tới được nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi.
Việc nâng hạng thị trường sẽ giúp tăng niềm tin của nhà đầu tư nước ngoài vào thị trường chứng khoán Việt Nam qua đó thu hút được dòng vốn quốc tế. Dự báo, sẽ có khoảng 3,5 đến 4 tỷ USD được đổ vào để mua mới cổ phiếu Việt Nam khi thị trường chứng khoán được nâng hạng. Dòng vốn này được kỳ vọng sẽ giúp tăng lực cầu đối với nhiều mã cổ phiếu, kéo theo đó là giá cổ phiếu có thể tăng lên.
Đó là các thông tin về hệ thống KRX dự kiến sẽ được triển khai vào quý II/2024, kỳ vọng sẽ cải thiện đáng kể và đưa TTCK Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới. Theo dõi AIS để cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích khác.
